ބޮޑުކާނިގަސް: މަރޮށީ ރާވެރިބޭގެ ތާރީޚީ ހަނދާތައް ފަނޑުވަނީ!

މީގެ 800 ވަރަކަށް އަހަރު ކުރިން މީލާދީން 16 ވަނަ ޤަރުނުގެ ތެރޭގައި ޕޯޗުގީޒުން، ރާއްޖެ އެމީހުންގެ އަޅުވެރި ކަމުގެ ދަށަށް ގެންދިޔައެވެ. އެމީހުންގެ ކިބައިން ސަލާމަތް ވުމަށްޓަކައި އުތީމު ތިންބެއިން ކުރެއްވި ވަރުގަދަ ޖިހާދުގައި މަރޮށީ ރާވެރިބޭ ވަނީ ވަރަށް މުޙިއްމު ދައުރެއް އަދާކޮށްދެއްވާފައެވެ.

ޕޯޗުގީޒުންގެ އަޅުވެރިކަމުން ރާއްޖެ ސަލަމާތް ކުރުމަށްޓަކައި ކުރެއްވި މަސައްކަތާއި ގުޅުންހުރި "ބޮޑު ކާނިގަސް" ހުންނަނީ ށ.މަރޮށީގައެވެ. ބުނެވޭ ގޮތުގައި މިގަހަކީ އުތީމު ތިންބެއިން ގެންގުޅުއްވި އޮޑި، "ކަޅުއޮށް ފުންމި" ގެ ރިޔާ ބަދަލުކުރުމަށްޓަކައި މަރޮށީ ރާވެރިބޭ ތައްޔާރުކޮށްދޭ އައު ރިޔާ ބޭއްވުމަށް، މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނު އެ ތާނގަ ޖެއްސެވި ކާނި ކަޑައަކުން ހެދުނު ގަހެކެވެ. ބައެއް ފޮތްތަކުން ފެންނަން ހުރި ގޮތުގައި އެ ސަރަހައްދުގައި ތިން ގަޑައެއް ޖެއްސެވިއެވެ. ނަމަވެސް ރޯވެ، ހެދުނީ ދެ ކަޑައެވެ. މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނު ރިޔާ ބައްލަވައި ރޭގަނޑު ވަޑައިގަންނަވާއިރު، އައު ރިޔަލަކާއި، ހަކުރު ގުޅިއަކާއި، ދެފަތި ކާށި ރާވެރިބޭ ބަހައްޓާފައި ހުންނަ ކަމަށްވެއެވެ.

ކޮންމެއަކަސް، ދިވެހި ތާރީޙާއި ގުޅުންހުރި އަދި ރާއްޖެ، ޕޯޗުގީޒުންގެ އަތްދަށުން ސަލާމަތްވުމަށް ކުރެވުނު މި އަގުހުރި މަސައްކަތާއި ގުޅުންހުރި ތަރިކައެއް އެއްވެސް އަޅާލުމެއް، ބެލެހެއްޓުންތެރިކަމެއް ނެތި ދިއުމަކީ ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ ބޮޑު މައްސަލައެކެވެ. އަޅުގަނޑުމެންގެ އަންނަން އޮތް ޖީލުތަކަށް ރާއްޖޭގެ ތާރީޚު އޭގެ އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި ފޯރުކޮށްދެވޭނީ އެ ތަންތަން ޙިމާޔަތްކޮށް، ރަނގަޅު ގޮތުގައި ބެލެހެއްޓިގެންނެވެ.

ތާރީހުގެ ތެރެއިން މަރޮށި ބޮޑު ކާނިގަސް

މަރޮށީ ކައުންސިލްގެ ފަރާތުން މަޢުލޫމާތު ދެއްވި ގޮތުގައި މީގެ 15 ވަރަކަށް އަހަރު ކުރިން އެ ސަރަހައްދުގެ އިން ވަކިކޮށްލުމަށް ފަށާފާރެއް ރޭނުން ފިޔަވައި އެތަން ބަލަހައްޓަން އެއްވެސް މަސައްކަތެއް ސަރުކާރުތަކުން ކޮށްފައެއް ނުވެއެވެ. މިހާރު އެ ސަރަހައްދު ސާފުކޮށް ބަލަހައްޓަނީ ވެސް، އިޖްތިމާޢީ ސަހަރައްދުތައް ސާފުކުރުމަށް ކައުންސިލަށް ދީފައި ހުންނަ ފައިސާއިން ޚަރަދުކޮށްގެންނެވެ.

"އެތަނަކީ އެއްވެސް ވަރެއްގެ އަޅާލުމެއް ލިބިފައިވާ ތަނެއް ނޫން. ވަށާފާރު ވެސް ވަނީ ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ހަލާކުވެފައި. އެތަނަކީ މަރާމާތު ކުރެވޭ ތަނެއް ނޫން. ދެން މިރަށުގައި އޮންނަ ސަރަހައްދެއްވީމަ ކައުންސިލުން މިރަށު އަންހެންވެރިންނާއި ހަވާލުކޮށްގެން މި ސާފުކުރަނީ. އެއްވެސް ބަޖެޓެއް ވެސް މި ކަމަކަށް ސަރުކާރުން ނުދެއްވާ." ކައުންސިލްގެ ކުރީގެ ރައީސް ޢަބްދުލްޢަޒީޒު

ކަންމިހެން ހުރިއިރު، މަރޮށީ ބޮޑު ކާނިގަސް މިއަށްވުރެ ރަނގަޅަށް ބެލެހެއްޓޭނެ ގޮތެއް ހޯދަން އެބަޖެހެއެވެ. އެ ސަރަހައްދަކީ ގޮނޑުދޮށާ ވަރަށް ކައިރި ސަރަހައްދެއްކަމަށްވާތީ، އުދަ އަރާ ދުވަސްވަރު ނުވަތަ ބައެއްފަހަރަށް ދިޔަވަރު ބޮޑުވާ ދުވަސްވަރު އެ ސަރަހައްދަށް ރާޅު އެރުމަކީވެސް ދިމާވާ ކަމެކެވެ.

މަރޮށީ ބޮޑު ކާނިގަސް

"ވީ އެންމެ އަވަހަކަށް ސަރުކާރުން އެބަޖެހޭ މިކަމަށް ކޮންމެވެސް އަލިމަގެއް ހޯދައިދޭން. ކަމާބެހޭ މިނިސްޓްރީތައް ވެސް މިހާރު އެބަހުރި. މި ތަނަކީވެސް ރަނގަޅަށް ބެލެހެއްޓިއްޖެ ކަމަށްވަނީނަމަ ރަނގަޅު އާމްދަނީއެއް ވެސް ހޯދިދާނެ ތަނެއް. ރަށުން ބޭރުން ޒިޔާރަތް ކުރާ މީހުންނަށާއި ފަތުރުވެރިންނަށް މި ސަރަހައްދައް ވަނުމަށް ވަކި ފީއެއް ކަނޑައަޅައިގެން ފައިސާ ހޯދިދާނެ. އުތީމު ގަނޑުވަރުވެސް އެ ބަހަލައްޓަނީ އެގޮތަށް" ޢަޒީޒް ވިދާޅުވިއެވެ.

"އަޅުގަނޑުމެންގެ ކާބަފައިން ކިޔައިދީފައިވާ ގޮތުގައި ބޮޑުތަކުރުފާނު މިރަށަށް ރިޔާ ބަންނަވަން ވަޑައިގަންނަވާފައި، މިރަށުގެ ރާވެރިބެއާ ބައްދަލުކޮށްފައި އެމަސައްކަތް (ރިޔާ ބަނުމުގެ މަސައްކަތް) ހަވާލު ކުރެއްވީ. ދެން ރިޔާ ބާއްވަން ޖެހި ކަޑަ، މިހާރު ހެދިގެން ބޮޑު ގަހަކަށް (ކާނި ގަހަކަށް) ވެފައި މިހުރީ" މަރޮށި ކައުންސިލުގެ އެސިސްޓަންޓް ޑިރެކްޓަރ މުޙައްމަދު ޙަމީދު ވަނީ "އަސްލު" އަށް މައުލޫމާތު ދެއްވަމުން ވިދާޅުވިއެވެ.

ޙަމީދު ވިދާޅުވި ގޮތުގައި މިހާރު އެގަހަށް ގާތްގަނޑަކަށް 600 އަށްވުރެ ގިނަ އަހަރު ވެދާނެ ކަމަށެވެ. ޙަމީދު އިތުރަށް ވިދާޅުވީ، ބޮޑުތަކުރުފާނެ ޖެއްސެވީ ތިން ކަޑަ ކަމަށާއި، އޭގެ ތެރެއިން ދެކަޑައިން ހެދުނު ގަސްތައް ވަރަށް ފަހަކާ ޖެހެންދެން ވެސް ހުރި ކަމަށެވެ.

"އޭގެން އެއް ކަޑަ ރައްޔިތުންގެ އެކިއެކި އިމާރާތްތަކަށް ނެގި ކަމަށް ވަނީ އުވަ ދަވަން. އެގަސް ހުރި ސަރަޙައްދުތައް މިހާރުގެ މީހުން ވެސް ކިޔާ. އެހެންވީމަ ވަރަށް ފަހުގެ ތާރީޚެއްގައި ކޮށްފައިވާ މަސައްކަތެއް އެއީ. މިހާރު މިހުރި އުމުރުން އެހާ ދުވަސްވީ ކާނި ގަހަކީ ވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް ކަނޑާފަ، ވަރަށް ގިނަ ކަންކަމަށް އޭގެ ލަކުޑި ބޭނުން ކޮށްފައިވާ ގަހެއް. އެގޮތުން 'ކާޑުގެ' ކިޔާ ގެއެއް ކުރިން ހުރި. އެގޭގެ މަތި ވަޑައިންގަނޑާއި އޭގެ ފަންގިފިލައާއި، އެޅި ޑެގާއި އެހުރިހާ މަސައްކަތަކަށް ވެސް ބޭނުން ކޮށްފައި ވަނީ އެގަހުން ކެނޑި ލަކުޑިން" ޙަމީދު ވިދާޅުވިއެވެ.

މަރޮށީ ބޮޑު ކާނިގަސް، މިހާރު މި ބޯޑުވެސް ވަނީ ނަގާފަ

އޭގެފަހުން މަރޮށީގައި ކުރިން ހުރި "ބާ އޮފީހުގެ" (ރަށު އޮފީހުގެ) ދޮރުފަތާއި ދޮރު ކަނިތަކާއި އެއޮފީހުގައި ބޭނުންކުރި ގިނަ މޭޒުތަކާއި ފަރުނީޗަރުތަކަކީ ވެސް މި ތާރީޚީ ކާނި ގަހުގެ ލަކުޑިންނާއި ކާނި އާރުން ހަދާފައި ހުރި އެއްޗެހިކަން ޙަމީދު ވަނީ ފާހަގަ ކުރައްވާފައެވެ.

"އޭގެ އިތުރުން މިހާރު ހުރި ހުކުރު މިސްކިތުގެ ކުރިން ހުރި މިސްކިތުގެ ދޮރުފަތްތަކާއި ދޮރު ކަނިތަކަށް ވެސް ބޭނުން ކޮށްފައި ވަނީ މިގަހުގެ ލަކުޑި." ޙަމީދު ވިދާޅުވިއެވެ.

މަރޮށީގެ މި ޒަމާންވީ ކާނިގަސް، އިންދާފައި ހުރީ ރަށު އޮފީސް ކުރިމަތީގައެވެ. އަދި އެރަށުގެ ހުކުރު މިސްކިތް ވެސް ހުރީ އެ ގަހާއި މާދުރު ނޫން ހިސާބެއްގައިކަން ފާހަގަ ކުރައްވަމުން ޙަމީދު ވިދާޅުވީ، ބެލެވޭ ގޮތުގައި ރަށު އޮފީހާއި މިސްކިތް ވެސް އެސަރަޙައްދުގައި ހަދާފައި އެވަނީ އެގަސް އެތަނުގައި ހުރުމުގެ ސަބަބުންނެވެ.

ދިވެހީންގެ ތެރޭގައި އުފެދިފައިވާ ތާރީޚީ މިފަދަ ބައެއް ދިރުންތައް "ހިމާޔަތް" ކޮށްފައިވީ ނަމަވެސް، އެތަކެއްޗަށް ދޭންވާ ސަމާލުކަމާއި ދޭން ޖެހޭ އަޅާލުން އަޅުގަނޑުމެންނަށް ދެވިފައި ނުވާކަން ޙަމީދު ވެސް ފާހަގަ ކުރެއްވިއެވެ.

މަރޮށީ ބޮޑު ކާނިގަހުގެ އިތުރުން ދިވެހި ތާރީޚާއި ގުޅުންހުރި ވަރަށް ގިނަ ތަންތަން ރާއްޖޭގެ ރަށްރަށުގައި އެބަހުއްޓެވެ. އެގޮތުން އުތީމު ގަނޑުވަރާއި، ކަނދުވަލު މިސްކިތާއި، ކަނޑި ކާނިގަހުގެ އިތުރުން ބަޑި ފަސްގަނޑު ހިމެނެއެވެ. އަދި ތާރީޚާއި ގުޅުންހުރި ވެވެއްވެސް އުތީމުގައި އޮވެއެވެ. ހަމައެހެންމެ ހއ.ބާރަށީ ވެސް ރާއްޖެ މިނިވަން ކުރުމުގެ މަސައްކަތުގެ ޙިއްސާ އޮންނަ ރަށެކެވެ. އެގޮތުން ކަޅުއޮށްފުންމި ބަނީ އެރަށުގައެވެ. އަދި އެ މަސައްކަތާއި ގުޅުންހުރި ދެ ވަޅުވެސް އެ ރަށުގައި އެބަހުއްޓެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ކަނބާއައިސާ މަހާނައާއި ވަރަށް އާސާރީ މިސްކިތެއް ވެސް ބާރަށުގައި އެބަ ހުއްޓެވެ.

ކަޅުއޮއްފުއްމީގެ ކުރެހުމެއް

ނަމަވެސް މިއިން އެއްވެސް ތަނެއް ހިމާޔަތް ކުރަން މާބޮޑު މަސައްކަތެއް ކުރެވޭ ތަނެއް ނުފެނެއެވެ.

ދިވެހީންގެ މެދުގައި މިހާރު ފެންނަން ހުރި ތާރީޚީ މިފަދަ ދިރުންތަކަށް އަޅުގަނޑުމެން ބޮޑަށް ސަމާލުވެ، އެތަކެތި ދިރުވާ އާލާކުރުމުގެ މަސައްކަތް، ކޮންމެ ދިވެއްސަކު ވެސް ކުރުން މުހިންމު ކަން ޔަގީނެވެ.