ހުރިހާ މައްސަލަތަކުގެ ތެރެއިންވެސް، ދިވެހި އެންމެ ގިނަ ރައްޔިތުންގެ އިޙްސާސްތަކާ ގުޅިފައިވާ އެންމެ ހިތްދަތި އެއް މައްސަލައަކީ ގޯތިގެދޮރުގެ ދަތިކަމުގެ މައްސަލައެވެ. މިއީ ފަރުވާއެއް ނުލިބި، ޒަމާންތަކެއް ވެފައިވާ ބޮޑު ފާރުގަނޑެއްގެ ގޮތުގައި ވެސް ސިފަކުރެވިދާނެއެވެ. ގޯތިގެދޮރާއި އަމިއްލަ ހިޔާވަހިކަން، އެކަމަށް ބޭނުންޖެހިފައިވާ ހަމަ ކޮންމެ ރައްޔިތަކަށްމެ ލިބިދިނުމަކީ އިންސާނީ ޙައްޤެކެވެ. އެއީ، އަސާސީ ޙައްޤެއްވެސް މެ އެވެ.
ފެބްރުއަރީ ފަސް ވަނަ ދުވަހު އިއްވި ރިޔާސީ ބަޔާނުގައި ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުވެސް ވިދާޅުވެފައިވަނީ މިނިވަންކަމާ ގުޅޭ ކަންކަމަށްފަހު، ދެން އެންމެ އިސްކަމެއް ދެއްވާނީ ގޯތިގެދޮރުގެ ދަތިކަން ދިވެހި ހުރިހާ ރައްޔިތުންނަށް ހައްލުކޮށްދިނުމަށް ކަމަށް ކަމަށެވެ. މި އަމާޒަށް ވާސިލު ވުމަށްޓަކައި ފާއިތުވި އެއް އަހަރު ދުވަހުގެތެރޭގައި ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވިފައިވާއިރު އެ މަސައްކަތްތަކަކީ ތަރުހީބު ހައްގު މަސައްކަތްތަކެވެ.
އެގޮތުން އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ މަސައްކަތްތަކަށް ބަލާއިރު ރައީސް ޑރ. މުއިއްޒުގެ ވަޢުދުފުޅާ އެއްގޮތަށް ފުލެޓްތަކުން ނަގާ ކުލި ކުޑަކުރެއްވިއެވެ. އެމަނިކުފާނު ވައުދުވެ ވަޑައިގެންނެވި ގޮތަށް އަތޮޅު ތެރޭގައި ހުރި ހައުސިން ޔުނިޓްތަކުގެ އަގުތައް 3330 ރުފިޔާއަށް ކުޑަކުރެއްވިއެވެ. މިކުލިތައް ރައީސް ކުޑަކުރެއްވީ ކުރިއަށް އޮތް 20 އަހަރު ދުވަހަށެވެ. ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ވިދާޅުވީ ރަށްރަށުގައި ކުރިން 2500އަށް ކުލި ދައްކާ ހައުސިންގ ޔުނިޓްތައް ހުރިކަމަށާއި މިތަންތަނުގެ ކުލި ހުންނާނީ ހަމައެގަގުގައި ކަމަށެވެ.
ހަމަ މިއާއިއެކު ރައީސް ވަނީ ހިޔާ ފްލެޓްތައް މަރާމާތު ކުރުމަށް ރައްޔިތުންގެ އަތުން ދިޔަ ޚަރަދުތަކަށްވާ ދެލައްކަ ރުފިޔާގެ ފައިސާ 7 އަހަރަށް ބަހާލައިގެން ކުލިން ކުޑަ ކުރާ ގޮތަށް ނިންމަވާފައެވެ. މީގެ އިތުރުން ވިނަރެސް ފްލެޓްތަކުގެ ޑައުންޕޭމަންޓަށް ދައްކާ އަދަދު %50 އަށް ކުޑަކޮށް މިހާރު ދައްކަމުންދާ އަދަދުން އެވްރެޖްކޮށް 4،200 ރުފިޔާ ކުޑަކުރުމަށްވެސް ނިންމެވީ ހަމަ މި ފާއިތުވި 365 ދުވަހުގެތެރޭގައެވެ.
މީގެ އިތުރުން އެހެން ވަޒީފާތައް އަދާކުރާ ފަރާތްތަކާ އެއްހަމައެއްގައި ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުގައި މަސައްކަތްކުރާ ފަރާތްތަކާ އާއިލާތަކަށް ގެދޮރުވެރިކަން ހޯދައިދިނުމަށް ޝޯޝަލް ހައުސިންގް ކެޓަގަރީއެއް މި ސަރުކާރުން ވަނީ މި އެއް އަހަރު ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ކަނޑައަޅާފައެވެ. މިއާއެކު ރާއްޖޭގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި ކުރިއަށްގެންދާ މަޝްރޫއުތަކުގެ ވަކި އިންސައްތައެއް ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތުގައި ވަޒީފާއަދާކުރާ ދިވެހި މުވައްޒަފުންނަށް ޚާއްސަކޮށް ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ފުރުސަތު ލިބޭނެގޮތް ހަމަޖެހިގެންދާނެއެވެ.
މި މަސައްކަތްތަކުގެ އިތުރުން ސަރުކާރުގެ ވައުދުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ގެދޮރުވެރިކަމުގެ މަޝްރޫޢުތަކަށް މައުލޫމާތު އެއްކުރާ ޑިޖިޓަލް ޕްލެޓްފޯމްވެސް އިފްތިތާހުކޮށްފައިވެއެވެ. އެގޮތުން ބޯހިޔާވަހިކަމަށް އެޕްލިކޭޝަން ހުށަހެޅުމާއެކު، އެޕްލިކޭޝަންގެ ދަރަޖަ ވަގުތުން އެނގޭ ގޮތަށް ފަރުމާކޮށްފައިވާ "ހިޔާވެހި" ޕޯޓަލް، ސަރުކާރުގެ ހަފްތާ 14 މަގު ޗާޓުގައި ހިމެނޭ މުހިއްމު މަސައްކަތެކެވެ. އަދި އެއްމެދު ޢިމާރާތްތަކުގެ ރެޖިސްޓްރޭޝަން މަރުޙަލާ ފުރިހަމަކުރުމަށާއި އެއްމެދު ޢިމާރާތްތައް މެނޭޖްކުރުމަށް ޚާއްޞަ 'ސްޓްރާޓާ ޕޯޓަލް' ވެސް ވަނީ ރަސްމީކޮށް ލޯންޗުކޮށްފައެވެ. މިއީ ވެސް ސަރުކާރުގެ ފުރަތަމަ 14 ހަފްތާ މަގުޗާޓުގައި ހިމަނާފައިވާ މަސައްކަތެކެވެ.
އެއްމެދު ޢިމާރާތް ނުވަތަ "ސްޓްރާޓާ ސްކީމް" އަކީ ޢިމާރާތެއް ނުވަތަ ޢިމާރާތްތަކެއްގައި ހިމެނޭ ޔުނިޓްތައް ވަކިވަކި ފަރުދުންނަށް މިލްކުކުރެވޭގޮތައް ހަދާފައިވުމާއެކު އެ ޢިމާރާތް ނުވަތަ ޢިމާރާތްތަކުގައި ހިމެނޭ އާންމު ތަންތަން ހުރިހާ ޔުނިޓްތަކުގެ މިލްކުވެރިފަރާތްތަކުގެ މެދުގައި ހިއްސާވެ އެތަންތަން ހިންގައި ބެލެހެއްޓުމެވެ.
ކުރެވުނު މަސައްކަތްތައް ވަރަށްވެސް ގިނައެވެ. އޭގެތެރެއިން ފާހަގަކޮށްލެވޭ އަނެއް މަސައްކަތަކީ ސިނަމާލެއާ މާލެހިޔާ ފްލެޓުތަކުގައި ދިރިއުޅެމުންދާ ފަރާތްތަކަށް ޚާއްސަ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ އައު މަޝްރޫއެއްގެ އަމަލީ މަސައްކަތް ފެށުމެވެ. އެގޮތުން އެކަމަށް ބޭނުންވާ ބިން ކަނޑައަޅައި، ބިމުގައި މަސައްކަތް ފެށުމަށް ވާން ޖެހޭ ތައްޔާރީތައް ވެސް ވަނީ ފަށާފައެވެ. އަދި ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ ކަންކަމުގައި ދިވެހިން އުފުލަމުންދާ ތަކުލީފުތައް ކުޑަކޮށްދިނުމަށްޓަކައި އިޖުތިމާއީ ބޯހިޔާވަހިކަން ފޯރުކޮށްދިނުމުގެ އުސޫލުތަކާ މިންގަނޑުތައް ބަޔާންކޮށް ގާނޫނެއް ފަރުމާކޮށް، ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅާފައިވެއެވެ. މިއީ މި ނިޒާމުތައް ގާނޫނުގެ ތެރެއިން އެކަނައެޅޭ ފުރަތަމަ ފަހަރަކުން ކަން ފާހަގަކޮށްލަން ޖެހެއެވެ.
އޭގެއިތުރުން ފާއިތުވި އެއް އަހަރުގެ ތެރޭގައި ވަނީ "ވަންގަވް" ޕޯޓަލް މެދުވެރިކޮށް ރަށްތަކުގެ ލޭންޑް ޔޫސް ޕްލޭން ފާސްކުރަން ހުށަހެޅޭ ގޮތް ވެސް ހަދާފައެވެ. "ވަންގަވް" ޕޯޓަލަކީ ސަރުކާރުގެ މުއައްސަސާތަކުގެ ޚިދުމަތްތައް އެއް ވިއުގައަކުން ފޯރުކޮށްދިނުމަށް މިދިޔަ ޖުލައިމަހު އިފްތިތާޙްކުރި ޕޯޓަލެކެވެ. ހައުސިންގް މިނިސްޓްރީން ބުނީ ލޭންޑް ޔޫސް ޕްލޭން ފާސްކުރަން "ވަންގަވް" މެދުވެރިކޮށް ހުށަހެޅޭ ގޮތް ހަދާފައިވަނީ ސަރުކާރުގެ ފުރަތަމަ 14 ހަފުތާގެ ތެރޭގައި ހިމަނާފައިވާ ކަންކަމުގެ ތެރެއިން ފަސޭހަކަމާއެކު އެ ޚިދުމަތް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ކަމަށެވެ.
މާލޭ ސަރަހައްދަށް ދިމާވެފައިވާ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލައަށް ހައްލު ހޯދާދިނުމުގެ ބޭނުމުގައި ތަރައްގީކުރަމުންދާ ގުޅީފަޅުގެ ވާހަކައާ މާލެ ސަރަޙައްދުގައި އަލަށް ފެށުމަށް ނިންމާފައިވާ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ އެންމެ ބިޔަ މަޝްރޫޢު، ރަސްމާލެ ތަރައްޤީ ކުރުމަށް ފުށިދިއްގަރު ފަޅު ހިއްކުމުގެ އަމަލީ މަސައްކަތް ރައީސް ފައްޓަވައިދެއްވި ވާހަކަ ހިމަނާނުލާ ހަމަޔަގީނުން ވެސް މި ރިޕޯޓު ފުރިހަމައެއް ނުވާނެއެވެ. ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މައްސަލައަކީ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޑރ މުޙައްމަދު މުއިއްޒު އެންމެ އިސްކަންދެއްވާ އެއްކަމެވެ. އެކަން ކުރުމަށް މުޅިރާއްޖޭގެ ހުރިހާ ރަށެއް ހިމެނޭހެން މަޝްރޫއުތައް ކުރިއަށްގެންދިއުމަށް ވަނީ ނިންމަވާފައެވެ. ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ އެންމެ ބިޔަ މަޝްރޫޢަކީ ފުށިދިއްގަރު ފަޅު ހިއްކައިގެން ހިންގާ ބޯހިޔާވަހިކަމުގެ މަޝްރޫޢެވެ.
ގުޅީފަޅަށް ބަލާއިރު ގުޅީފަޅުގެ ލޭންޑް ޔޫސް ޕްލޭންގައި ދިރިއުޅުމަށް ދޫކުރާ ގޯއްޗާއި ސޯޝަލް ހައުސިންގ އަށް ބޮޑު ސަރަޙައްދެއް ވަނީ ކަނޑައަޅާފައެވެ. އަދި އެ ސިޓީގައި ދިރިއުޅޭ ފަރާތްތަކަށް ބޭނުންވާނެ ޚިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށްދިނުމަށްވެސް ބިން ކަނޑައަޅާފައިވެއެވެ. މިގޮތުން ތަޢުލީމީ ޚިދުމަތާއި، ސިއްޙީ ޚިދުމަތުގެ އިތުރުން އިންޑަސްޓްރިއަލް މަސައްކަތަށާއި، ސިޓީ ހޮޓާ ތަރައްޤީކުރުމަށް ވަކި ސަރަހައްދުތައް ކަނޑައެޅިފައިވެއެވެ.
މީގެއިތުރުން ރައީސްގެ ވަޢުދާއެއްގޮތަށް ހުޅުމާލޭ 2 ވަނަ ފިޔަވަހިން ގޯތި ހަވާލުކޮށް ނިންމާލާފައިވާއިރު ރައީސްގެ ވަޢުދާ އެއްގޮތަށް ސޯޝަލް ހައުސިންތަކުގެ ޖޫރިމަނާ ވެސް ވަނީ މަޢާފްކޮށްދީފައެވެ. މީގެ އިތުރުން އަންނަ އަހަރަށް ލަފާކުރާ ބަޖެޓުގައި އެންމެ އިސްކަމެއް ދީފައިވަނީ ވެސް މިދާއިރާއަށް ކަން ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ.
އެކަމަށްޓަކައި 5 އިންސައްތަ އިންޓްރެސްޓުގައި ގެދޮރުވެރިކަމުގެ ލޯންދޫކުރުމަށް އެއް ބިލިއަން ރުފިޔާ މިބަޖެޓުގައި ހިމަނާފައިވާއިރު، މި ފައިސާ ބޭނުންކޮށްގެން ރާއްޖޭގެ ބޭންކުތައް މެދުވެރިކޮށް މަދުވެގެން ދެ ބިލިއަން ރުފިޔާގެ ހައުސިންގ ލޯން ދެވޭނެމަގުވެސް ފަހިވެގެންދާނެއެވެ. މީގެއިތުރުން 1.8 ބިލިއަން ރުފިޔާގެ ޖާގަ ގެދޮރުވެރިކަމުގެ އައު ޕީއެސްއައިޕީ މަޝްރޫއުތައް ހިންގުމަށް ވަނީ ކަނޑައަޅާފައެވެ. އެހެންކަމުން 2025 ވަނަ އަހަރަށް ފާސްކުރަން މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅި ބަޖެޓަކީ ރާއްޖޭގެ ތާރީހުގައި އެއް އަހަރުދުވަހުގެ ތެރޭގައި ގެދޮރުވެރިކަމަށް ހާއްސަކޮށްގެން ސަރުކާރަކުން އެންމެ ބޮޑު ހޭދައެއް ކުރުމަށް ހުށަހަޅާފައިވާ ބަޖެޓެވެ. ގެދޮރުވެރިކަމާ ބެހޭ މި ދެ ސިޔާސަތުގެ ސަބަބުން، 2025 ވަނަ އަހަރު ވެގެންދާނީ ގެދޮރުވެރިކަމުގެ ރަން ޒަމާނެއްގެ ފެށުން ކަމަށް ސަރުކާރުން ބުނެއެވެ. ސަރުކާރުން ބުނަނީ 2025 ވަނަ އަހަރުގެ ބަޖެޓަކީ ހަގީގީ މާނައިގައިވެސް ގެދޮރުވެރިކަމުގެ ބަޖެޓެއް ކަމަށެވެ.
މިއީ ހައްތަހާވެސް 5 އަހަރުގެ މި ދައުރުގައި، އަމިއްލަ ހިޔާވަހިކަމުގެ ޙައްޤުން މަޙްރޫމުވެފައި ހުރި އެއްވެސް ދިވެއްސަކު ނުހުންނާނެކަން ކަށަވަރުކުރުމަށްޓަކައި ސަރުކާރުން އެންމެ 365 ދުވަސް ތެރޭގައި ކޮށްފައިވާހާ މަސައްކަތްތަކުގެ ވާހަކައެވެ. އަޅެ ތަރުހީބު ހައްގެއް ނޫންތޯއެވެ.
