2023 ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރު 17 ވަނަ ދުވަހެވެ. އެމްޑީޕީގެ 5 އަހަރުގެ ވެރިކަން ނިމި، ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒު ރައީސް ކަމާއި ހަވާލުވެވަޑައިގެންނެވި ދުވަހެވެ. އެ ދުވަސް ފާހަގަވެގެންދިޔައީ ގާނޫނު އަސާސީ ވުޖޫދުވުމަށްފަހު ވެރިކަމުގެ ބާރުތައް އަމާންކަމާ އެކު ފުރޮޅިގެން ދިޔަ ދުވަހެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. އޭރު އޮތީ ރިޔާސީ އިންތިހާބުން ބޮޑު ތަނުން ނާކާމިޔާބުވި އެމްޑީޕީގެ މެޖޯރިޓީ އޮތް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހެވެ. އެއީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ 2023 ވަނަ އަހަރުގެ ތިން ވަނަ ދައުރެވެ.
ވެރިކަމުގެ ބާރުތައް ބަދަލުވެގެން އައިއިރު 19 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީސް އޮތީ ހަލަބޮލިކަމެއްގެ ތެރޭގަ އެވެ. އެމްޑީޕީއަށް ސުޕަ މެޖޯރިޓީ ގެއްލި، މެމްބަރުން އާ ސަރުކާރު ހިންގާ ޕާޓީއާއި ގުޅި ނުތަނަވަސްކަން އޮތީ އުފެދިފަ އެވެ. ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަސްރަހަށް އައި ބަދަލުތަކުގެ ތެރެއިން މަޖިލީހުގެ ރައީސާއި ނައިބު ރައީސް ވަކިކުރުމުގެ މައްސަލަތަކާ އެކު މަޖިލީހުގެ މަސައްކަތްތަކުގެ ދުވެލި ވެސް އޭރު އޮތީ މަޑު ޖެހިފަ އެވެ.
2023 ވަނަ އަހަރުގެ 3 ވަނަ ދައުރު:
އާ ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތުތައް ތަންފީޒުކުރުމަށްޓަކައި އެންމެ ފުރަތަމަ މަސައްކަތަކަށް ވެގެންދާނީ ސަރުކާރުގެ ކެބިނެޓަށް ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރުހުން ހޯދުމެވެ. އެގޮތުން ރައީސް މުއިއްޒު، އެމަނިކުފާނުގެ ކެބިނެޓަށް 22 ބޭފުޅުން އައްޔަނުކުރައްވައި އެބޭފުޅުންނަށް ރުހުން ހޯދުމުގެ މައްސަލަ ވެރިކަމުގެ ހުވާކުރެއްވުމަށްފަހު ތިން ދުވަހުގެ ތެރޭގައި ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ފޮނުއްވި އެވެ. އެކަމަކު އާ ސަރުކާރުގެ މަސައްކަތްތަކަށް އެއްބާރުލުން ދޭނެކަމަށް ވައުދުވި އެމްޑީޕީގެ ރާގު ބަދަލުވެ، ދެން ފެންނަން ފެށީ ސަރުކާރަށް ޖެއްސުން ކުރަމުންދިޔަ މަންޒަރެވެ.
ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމާއި ހަވާލުވެވަޑައިގެންނެވިއިރު މި ހިނގާ 2024 ވަނަ އަހަރަށް ލަފާ ކުރާ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓު ވެސް އޮތީ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅާފަ އެވެ. ކުރީ ސަރުކާރުގެ ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީން ހުށަހެޅި އަދަދަށް ވުރެ ބޮޑުކޮށް މިއަހަރުގެ ބަޖެޓު ފާސްކުރީ ވެސް މި ސަރުކާރުގެ އަތް ބަނދެލައި، އެއްވެސް ކަމެއް ކުރިއަށް ނުގެންދެވޭ ފަދަ ގޮތަކަށެވެ.
ބައެއް ވަޒީރުންނަށް ރުހުން ނުދިނުމުގެ އަޑު ގަދަވެ، އެ މައްސަލަ ވެސް ގަސްދުގައި އޮތީ އެކި ސަބަބުތައް ދައްކައިގެން މަޑުޖައްސާލާފަ އެވެ. އެ މައްސަލަ ނުނިމި އޮތުމުން އެ އަހަރުގެ ޑިސެމްބަރު 28 އަށް ދަންމާލި ނަމަވެސް އެ ދައުރު ނިންމާލީ، އެ މައްސަލަ ނުނިންމަ އެވެ. އޭގެ ފަހުން ދައުރުން ބޭރުން ޖަލްސާތަކެއް ބާއްވައި ކެބިނެޓުގެ 22 ވަޒީރުންގެ ތެރެއިން 3 ވަޒީރަކަށް ރުހުން ނުދިނުމަށް ނިންމީ އެވެ.
2023 ވަނަ އަހަރުގެ 3 ވަނަ ދައުރު:
· ފުރިހަމަ ކުރެވުނީ މަޖިލީހުގެ މަސައްކަތްތަކުގެ %57
· 38 ޖަލްސާ ބާއްވައި 93 ގަޑިއިރު މަސައްކަތް ކުރި
· ފަސް ބިލެއް ފާސްކުރި؛ 14 ބިލެއް ސަރުކާރުން އެދިގެން އަނބުރާ ކޮމިޓީއަށް ފޮނުވާލި
· 5 ގަރާރެއް ހުށަހެޅި؛ ނިމުނީ 6 ގަރާރު
ފާސްކުރެވުނު މުހިއްމު ބިލުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ ކުންފުންޏާ ބެހޭ ބިލާއި، އިންޑަސްޓްރިއަލް ރިލޭޝަންސްގެ ބިލާއި މަސައްކަތުގެ މާހައުލާއި ސިއްހީ ރައްކާތެރިކަމާ ބެހޭ ބިލެވެ.
2024 ވަނަ އަހަރުގެ ފުރަތަމަ ދައުރު:
ޗުއްޓީއަށް ފަހު، މަޖިލީހުގެ ޖަލްސާތައް ދެން ފެށީ ރައީސް މުއިއްޒުގެ ފުރަތަމަ ރިޔާސީ ބަޔާނާ އެކު އެވެ. ފެބްރުއަރީ މަހު ބޭއްވި އަހަރުގެ ފުރަތަމަ މަޖިލީހުގެ ޖަލްސާގައި ރައީސް ދެއްވީ ބޮޑު ބަދަލެއްގެ އުއްމީދެވެ. އެކަމަކު އެ ޖަލްސާއަށް އެމްޑީޕީގެ މެމްބަރުންނާއި ޑިމޮކްރެޓްސްގެ މެމްބަރުން ވަޑައެއްނުގަންނަވަ އެވެ.
އާ ދައުރާއެކު ވެސް ސަރުކާރަށް ޖެއްސުން ކުރުމުގެ ކަންކަން ދިޔައީ ފެންނަމުން ނެވެ. އެގޮތުން ރައީސް މުއިއްޒު ވެރިކަމާއި ހަވާލުވުމާއެކު، މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދަށް ގެނެވުނު އިސްލާހުގެ ކަންކަން ހިނގާދިޔަ ގޮތަށް ބަލާލިޔަސް މިކަމަށް ހެކިދޭނެ އެވެ.
18 ޑިސެމްބަރު 2023 ގައި ފާސްކުރި އެ އިސްލާހުގައި ވަނީ އިދިކޮޅު އެމްޑީޕީގެ މެމްބަރުންގެ އަދަދަށް ނިސްބަތްކޮށް، ރައީސް ނުވަތަ ނައިބު ރައީސް ވަކިކުރެވޭނެ ކަމަށެވެ. އެ މައްސަލަ ބާތިލުކޮށްދިނުމަށް އެދި ބަންޑާރަ ނައިބުގެ ފަރާތުން ސުޕްރީމް ކޯޓަށް ފެބްރުއަރީގައި ހުށަހެޅި އެވެ. ބަންޑާރަ ނައިބުގެ އޮފީހާ އެއްކޮޅަށް އެ މައްސަލަ ނިމުމުން އެމްޑީޕީގެ ރިޔާސަތެއް އޮތް މަޖިލީހުން އެ ކޯޓަށް ގޮންޖެހުމަށްފަހު ފާސްކުރީ އެގޮތަށް އަމަލުކުރަން ނުޖެހޭނެ ކަމަށެވެ.
އޭރު އޮތީ 20 ވަނަ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިހާބު ބޯމަތިވެފަ އެވެ. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ހުސް ގޮނޑިތައް ނުހިމަނައި މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެންބަރުން ގުނާ ގޮތަށް 2023 ގެ ޑިސެމްބަރު މަހު މަޖިލީހުން އެ މަޖިލީހުގެ ގަވާއިދަށް ގެނައި އިސްލާހު ގާނޫނު އަސާސީއާ ހިލާފު ކަމަށް ސުޕްރީމް ކޯޓުން ކުރި ހުކުމާއެކު މަޖިލީހުގެ ޖުމްލަ މެމްބަރުންގެ އަދަދަކީ 80 ކަމަށް ބަލައިގެން މަޖިލީހުން ނިންމާފައިވާ ނިންމުންތަކާ މެދު ގާނޫނީ ގޮތުން އޮތީ ސުވާލު އުފެދިފަ އެވެ. މަޖިލީސް އިންތިހާބު ދިމާވަނީ ރޯދަ މަހާއި ކަމަށްވާތީ އިންތިހާބުތަކާއި ބެހޭ ގާނޫނަށް ގެނައި އިސްލާހު ތަސްދީގުކުރުން، އެހެންވެ އޮތީ މަޑުޖެހިފަ އެވެ.
އެހެންނަމަވެސް އެ ބިލު ތަސްދީގުކުރެވުމާއެކު، ކުރިން މާޗް 17 ގައި ބާއްވަން ތާވަލުކުރި އިންތިހާބު ޖެހިގެން އައި އޭޕްރިލް މަހުގެ 21 ވަނަ ދުވަހު އާ ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހެއް އިންތިހާބު ކުރެވުނެވެ. ސަރުކާރުގެ މެނިފެސްޓޯއާ އެއްގޮތަށް ސިޔާސަތުތައް ތަންފީޒުކުރުމަށްޓަކައި ރައީސް މުއިއްޒު ބޭނުންވެވަޑައިގެންނެވި ގޮތަށް ރައްޔިތުން އާ މަޖިލީހުގެ ސުޕަ މެޖޯރިޓީ ދިނީ ސަރުކާރު ހިންގާ ޕީއެންސީ އަށެވެ.
20 ވަނަ މަޖިލީހުގައި ސިޔާސީ ޕާޓީތަކުގެ ހިއްސާ:
- · ޕީއެންސީ: 75 މެމްބަރުން
- · ޖޭޕީ: 1 މެމްބަރު
- · އެމްޑީއޭ: 2 މެމްބަރުން
- · އެމްއެންޕީ: 1 މެމްބަރު
- · މިނިވަން 2 މެމްބަރުން
- އެމްޑީޕީގެ 12 މެމްބަރުން
2024 ވަނަ އަހަރުގެ 2 ވަނަ ދައުރު:
ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ ރައީސަކަށް ފޮނަދޫ ދާއިރާގެ މެމްބަރު އަބްދުއްރަހީމް އަބްދުﷲ އިންތިހާބުވެވަޑައިގެންނެވީ މީގެ ކުރިން އައި މަޖިލިސްތަކާ މުޅިން ތަފާތު، ހިދުމަތް ކުރުމުގައި ނަމޫނާ މަޖިލީހަކަށް 20 ވަނަ މަޖިލީސް ވެގެންދާނެ ކަމުގެ ވައުދާއެކު އެވެ. ނައިބަކަށް އިންތިހާބު ކުރެވުނީ ދިއްގަރު ދާއިރާގެ މެމްބަރު އަހުމަދު ނާޒިމް އެވެ.
މެޖޯރިޓީ ލީޑަރަކަށް އިނގުރައިދޫ ދާއިރާގެ މެމްބަރު އިބްރާހީމް ފަލާހު ހަމަޖެއްސުނެވެ. މައިނޯރިޓީ ލީޑަރަކަށް ހަމަޖެއްސީ 19 ވަނަ މަޖިލީހުގައި ވެސް ހިތަދޫ ދެކުނު ދާއިރާ ތަމްސީލުކުރެއްވި އެމްޑީޕީގެ އިބްރާހީމް ނާޒިލް އެވެ.
ރައީސް ޑރ. މުހައްމަދު މުއިއްޒުގެ ސިޔާސަތުތައް ތަންފީޒުކުރާނެ މަޖިލީހެއްގެ މަސައްކަތްތައް ފެށުނީ ޖޫން 3 ވަނަ ދުވަހު އެ މަޖިލީހުގެ ޖަލްސާތައް ފަށައިގަތުމުން ނެވެ. ރައީސްގެ ވައުދުތައް ތަންފީޒުކުރުމަށްޓަކައި ގާނޫނުތަކަށް އިސްލާހު ގެނައުމުގެ މަސައްކަތް މަޖިލީހުން ފެށި އެވެ. އޭރުއްސުރެ އެންމެ ބޮޑު އިސްކަމެއް ދީގެން ކުރަމުންދިޔައީ ރާއްޖޭގެ އިގްތިސޯދު ވެއްޓިފައި އޮތް އަނދަވަޅުން ނަގައި، އަލުން އިޔާދަ ކުރުމުގެ މަސައްކަތެވެ.
20 ވަނަ މަޖިލީހުގެ ފުރަތަމަ ދައުރުން ފާހަގަކޮށްލެވޭ މަސައްކަތްތައް
· ސޮވްރިން ޑިވެލޮޕްމެންޓް ފަންޑުގެ ބިލް (ކޮމިޓީ މަރުހަލާ)
· ދައުލަތުގެ ދަރަންޏާ ބެހޭ ބިލު (ކޮމިޓީ މަރުހަލާ)
· ދައުލަތުގެ ފިސްކަލް ޒިންމާގެ ބިލު (ކޮމިޓީ މަރުހަލާ)
· ދިވެހި ރާއްޖޭގެ މާލީ ސެކިއުރިޓީޒްއާ ބެހޭ ބިލު (ފާސްކޮށްފަ)
· ވަޒީފާއާ ބެހޭ ގާނޫނަށް އިސްލާހު ގެނައުމުގެ ބިލް (ފާސްކޮށްފަ)
· ފޮރިން އިންވެސްޓްމެންޓްގެ ބިލް (ފާސްކޮށްފަ)
ގާނޫނުން މަތިކުރާ މަސްއޫލިއްޔަތުތަކާއި ހާސިލު ކުރަން ޖެހޭ ކަންކަން އަދާ ކުރައްވަމުން ނުގެންދަވާ ކަމަށް ބުނެ ކުރީ ސަރުކާރުން މަރުކަޒީ ބޭންކުގެ ގަވަރުނަރަކަށް އައްޔަނުކުރި އަލީ ހާޝިމް މަގާމުން ވަކިކުރެވުނީ އެ ދައުރުގަ އެވެ. އެއަށްފަހު އެ މަގާމަށް އައްޔަނުކުރީ މަޖިލީހުގެ ރުހުމާއެކު، ކުރީގެ ފިނޭންސް މިނިސްޓަރު އަހުމަދު މުނައްވަރެވެ.
ދެވަނަ ދައުރުގެ ޖަލްސާތައް ނިންމާލީ ޕްރޮސެކިއުޓާ ޖެނެރަލްގެ މަގާމުގައި ހުންނެވި ހުސެއިން ޝަމީމް މަގާމުން ވަކިކުރުމަށްފަހު އެވެ. އޭނާ މަގާމުން ވަކިކުރުމަށްފަހު މިހާރު އެ މަގާމަށް އާ ބޭފުޅަކު އައްޔަނުކުރުމަށް ރުހުންދިނީ، ދައުރުން ބޭރުން ޖަލްސާތަކެއް ބާއްވައިގެން ނެވެ. މަޖިލީހުގެ އަގުލަބިއްޔަތު ވޯޓާ އެކު، އެ މަގާމުގައި މިހާރު ހުންނެވީ ރައީސް އޮފީހުގެ ކުރީގެ ލީގަލް ސެކެޓްރީ އައްބާސް ޝަރީފެވެ.
2024 ވަނަ އަހަރުގެ 3 ވަނަ ދައުރު:
މި ހިނގާ ދައުރުގައި ވެސް މަޖިލީހުން މުހިއްމު މަސައްކަތްތަކެއް ކޮށްފައިވެ އެވެ. މިދިޔަ ދައުރުގައި ވެސް އިގްތިސޯދާ ގުޅޭ މުހިއްމު ގާނޫނުތަކެއް ފާސްކޮށްފައިވާއިރު މި ދައުރުގައި ވެސް ކުރަމުންދަނީ އެފަދަ މުހިއްމު އިސްލާހުތަކެއްގެ މަސައްކަތްތަކެވެ.
މި ދައުރުގައި ކުރެވުނު އެންމެ ބޮޑު އެއް މަސައްކަތަކީ މި އަހަރަށް ބަޖެޓުގައި އަންދާޒާކޮށްފައިވާ މިންވަރަށް ވުރެ އިތުރަށް ބައެއް ދާއިރާތަކުން ހަރަދުކުރަން ޖެހުމުން ހުށަހެޅި 5.1 ބިލިއަންގެ ސަޕްލިމެންޓްރީ ބަޖެޓު ފާސްކުރުމެވެ. އެ ބަޖެޓާއެކު މިއަހަރުގެ ޖުމްލަ ބަޖެޓު ވަނީ 55 ބިލިއަނަށް އަރާފަ އެވެ.
ބަޖެޓު 2025:
ކޮންމެ އަހަރަކު ވެސް މަޖިލީހުން ކުރާނެ އެންމެ ބޮޑު، އަދި އެންމެ މުހިއްމު މަސައްކަތަކަށް ވާނީ ކުރިއަށް އޮތް އަހަރަށް އަންދާޒާކޮށް ހުށަހަޅާ ދައުލަތުގެ ބަޖެޓު ދިރާސާކޮށް ފާސްކުރުމުގެ މަސައްކަތެވެ. ރައީސް މުއިއްޒުގެ ސިޔާސަތުތައް ތަންފީޒުކުރުމަށްޓަކައި މި ސަރުކާރުން އެކުލަވާލި ބަޖެޓެއް ހުށަހެޅުނީ އަދިކިރިޔާ އެވެ. ކުރިއަށް އޮތް 2025 ވަނަ އަހަރަށް ސަރުކާރުން ހުށަހަޅާފައިވަނީ 56.6 ބިލިއަން ރުފިޔާގެ ބަޖެޓެކެވެ. މިއީ ފަހުގެ ތާރީހެއްގައި އެންމެ ޑެފިސިޓް ކުޑަ ބަޖެޓެވެ. މި ބަޖެޓުގައި އެންމެ ބޮޑު އިސްކަމެއް ދީފައިވަނީ ބޯހިޔާވަހިކަމާއި، ސިއްހީ ފަރުވާއާއި، އިޖްތިމާއީ ރައްކާތެރިކަމާއި ޕީއެސްއައިޕީ މަޝްރޫއުތަކުގެ އިތުރުން ރައްޔިތުންގެ ފުދުންތެރިކަން އިތުރުކުރުވުމަށެވެ.
އިދިކޮޅު މެމްބަރުންގެ ފަރާތުން މި މަޖިލީހަށް މިހާތަނަށް 11 ކުއްލި މައްސަލަ ހުށަހަޅާފައިވެ އެވެ. 15 ފަހަރެއްގެ މަތިން ވަޒީރުން ވެސް މަޖިލީހަށް ހާޒިރުކޮށްފައިވެ އެވެ. މިކަން ސަރުކާރު މެމްބަރުން ސިފަކުރައްވަނީ މަޖިލީހުގެ ވަގުތު ނަގާލުމަށް އިދިކޮޅުން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. އެގޮތުން "ކަމެއް ނެތް ކުދި ކުދި ކަންކަމުގައި" މަޖިލީހަށް ވަޒީރުން ހާޒިރުކުރުން ހުއްޓާލުމަށް މެޖޯރިޓީ ލީޑަރު ފަލާހުވެސް ޖަލްސާއެއްގައި ގޮވާލެއްވި އެވެ.
ކޮންމެ އަކަސް އިދިކޮޅު މެމްބަރުންގެ "ޖެއްސުންތަކާ"އި ބަހުގެ ހަމަލާތަކާއެކު ވެސް ސަރުކާރު މެޖޯރިޓީ އޮތް މަޖިލީހުން ގެންދަނީ ރައީސްގެ އިގްތިސޯދީ އެޖެންޑާ ތަންފީޒުކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކުރަމުން ނެވެ. 20 ވަނަ މަޖިލީސް ފާހަގަވެގެންދަނީ ފާޑުކިއުމަކަށް ދީލާނުލާނެ މަޖިލީހެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.
