ހުރަވީ ދުވަސް: މިނިވަންކަމާއި ގައުމިއްޔަތުގެ ބާރާއި ޖޯޝް ދަމަހައްޓަމާ!

މީލާދީން 6 ވަނަ ގަރުނުގައި ވެސް ދިވެހިރާއްޖޭގައި ރަސްކަން ކުރިއެވެ. ތާރީހީ ހެކިތަކަށް ބަލާއިރު، ރާއްޖެއަކީ 2500 އަހަރަށްވުރެ ދިގު މުއްސަނދި ތާރީހެއް އޮތް ގައުމެކެވެ.

ތާރީހުގެ ގިނަ ފަތްފުށްތަކުގައި ވަރަށް ކުރުކޮށް ބަޔާންކޮށްފައިވީ ނަމަވެސް، 1400 އަހަރުގެ ދިގު ރާސްތާއަކީ ރާއްޖޭގެ ތާރީހުގައި ވަރަށް މުހިންމު ޒަމާނެކެވެ. ރާއްޖޭގެ ސަގާފަތް ތަރައްގީވެ ކުރިއަރަމުން ދިޔައީ ވެސް މި ދުވަސްވަރުއެވެ. މިއީ މިއަދަށް ވެސް، ކުރިޔަށް އޮތް އެތައް ޖީލުތަކަކަށް ވެސް ދެމިއޮންނާނެ ސަގާފަތްތަކަކާއި ހަނދާންތަކެކެވެ.

ޒަމާންވީ ދިވެހި ރަސްރަސްކަލުން ބުދުދީން ކުރިއެރުވިއިރު، އެކި ސިފަސިފައިގައި ފަންނުވެރިން ރާއްޖޭގެ ތާރީހު ލިޔުއްވިއެވެ.

މި ރިޕޯޓުގައި އަޅުގަނޑު މި ބަލާލަނީ ރަން އަކުރުން ލިޔެވިފައިވާ މި ދިގު ތާރީހުގެ ތެރެއިން ކޮންމެ އަހަރެއްގެ ޖުމާދަލްއާޚިރާ މަހުގެ 3 ވަނަ ދުވަހު ފާހަގަކުރާ ހުރަވީ ދުވަހަށެވެ.

ހުރަވީދުވަސް ނިސްބަތްވަނީ އައްސުލްތާން ޣާޒީ ހަސަން އިއްޒުއްދީނުލް ހުރަވީއަށެވެ. މި ދުވަސް ފާހަގަ ކުރުމުގެ މަޤުސަދަކީ އެބަތަލު ރާއްޖޭގެ މިނިވަންކަމަށް ކުރެއްވި މަސައްކަތްތަކާއި، ގައުމިއްޔަތު ދެމެހެއްޓުމުގެ ބާރާއި ޖޯޝް ދިވެހިންގެ ހިތްތަކުގައި ދިރުވައި ދެމެހެއްޓުމެވެ.

ހަސަން މަނިކުފާނަކީ މާލެ އަތޮޅު ހުރާ އަލްވަޒީރު ހުސެން ދަހަރާ ތަކުރުފާނުންގެ އަލްވަޒީރު މުހައްމަދު ފާމުލަދޭރި މަނިކުފާނުންގެ ދޮން ހަސަންމަނިކުފާނު ނުވަތަ މުލީގޭ ދޮން ހަސަންމަނިކުފާނެވެ. މައިފުށުން ގުޅެނީ ހުރާ ދޮންމަރުދުރުގެ ފަނޑިއަތް ތަކުރުފާނާއެވެ. ހަސަން މަނިކުފާނު ނުވަތަ ދޮންބަނޑާރައިންގެ އަނބި ކަނބަލުންނަކީ ފެންފުށީ ކަކާ އަލި ތަކުރުފާނުންގެ އާމިނާ ފާނެވެ

ހިޖުރައިން 981 ވަނަ އަހަރު ޕޯޗުގީޒުންގެ އަތްދަށުން ބޮޑުތަކުރުފާނު ރާއްޖެމިނިވަން ކޮއްދެއްވިތާ 185 އަހަރު ފަހުން މަލާބާރީންނުވަތަ ހޮޅިންގެ ލަޝްކަރެއް ރާއްޖެ އައިސް ހިޖުރައިން 3 ސަފަރު 1166 މީލާދުން 20 ޑިސެމްބަރު 1752 ގައި، އޭރު ތަހުތުގައި އިންނެވި ރަދުން އައްސުލްތާން މުކައްރަމް މުހައްމަދު އިމާދުއްދީން 3 ވަނަ ސިރީ ނަވަރަންނަ ކީރިތި މަހާރަދުން އަތުލައިގެން ކަންނަންނޫރަށް ގެންގޮސް މަލާބާރީން މާލޭގައި އެމީހުންގެ ވެރިކަން ގާއިމްކުރިއެވެ. މިކަން ހިނގުމަށް ދިމާވީ ގައުމަށް ހިޔާނާތް ތެރިވި އަލްގާޒީ ހަސަން ތާޖުއްދީންގެ ދެދަރިކަލުންކަމަށްވާ އޭރު ފަނޑިޔާރު ކަލޭގެފާނު މުހައްމަދު ޝަމްސުއްދީނާއި އޭނާގެ އެއްބަނޑު އެއްބަފާ ހަތީބް އަހްމަދު މުހިއްޔުއްދީން، ކަންނަންނޫރަށް ސިޓީއެއް ފޮނުއްވައ އަލީ ރާޖާއަށް ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ހޯދައިދެއްވަން ވިދާޅުވުމުންނެވެ.

މިހާދިސާއާއި ގުޅިގެން ދިވެހިން މަލާބާރީންގެ އަޅުވެތިކަމުގެ ދަށަށް ދިޔައެވެ. މިއަޅުވެތިކަމުން ރާއްޖެ މިނިވަން ކުރެއްވީ ދޮންބަންޑާރައިންނެވެ.

ހިޖުރައިން 3 ޖުމާދަލްއާޚިރު 1166 މިލާދުން 7 އޭޕްރީލް 1753 ވީ އާދިއްތަ ވިލޭރޭ މެންދަމު މަލާބާރީންގެ ވެރިކަމުގެ މަރުކަޒުކަމަށް ހަދާފައިވާ ވެޔޮދޮށު ގަނޑުވަރަށް ހަސަންމަނިކުފާނުގެ އެކުވެރީންނާއެކު ވަދެވަޑައިގެން މަލާބާރީންނާ ހަނގުރާމަ ކުރައްވާ އެމީހުން ބަލި ކުރެއްވިއެވެ. އަދި ހޮޅިންގެ އަތްދަށުން ރާއްޖެމިނިވަން ކުރެއްވިއެވެ. ދިވެހި ތާރީހުން އެނގޭ ފަދައިން އެތައް ފަހަރެއްގެ މަތީން ދޮންބަންޑާރައިން ވަނީ ރާއްޖެ އަޅުވެތި ކުރުމަށް އައި މަލާބާރީންނާ ހަނގުރާމަ ކުރައްވާ ދުޝްމިނުން ބަލި ކުރައްވާފައެވެ. ހިޖުރައިން 1166 އާ 1174 އާ ދެމެދު ކަންނަންނޫރުގެ އަލީ ރާޖާ ފޮނުއްވައިގެން ރާއްޖެ އާ ދިމާކުރަން އައި މަލާބާރުންގެ ގުރާބުތަކާ މާލޭގެ ބަނދަރުން ފެށިގެން ތިލަދުންމަތީ ދޮނަކުޅިއާ ދެމެދު ހިނގި ކޮންމެ ހަނގުރާމަ އެއްވެސް ދޮންބަންޑާރައިން ވަނީ ކާމިޔާބު ކުރައްވާފައެވެ.

އަލްޣާޒީ ކަމުގެ ލަގަބާއި ރަންނަބަނޑޭރިކަން ދޮންބަންޑާރައިންނަށް ލިބި ވަޑައިގަތީ ހިޖުރައިން 1167 ގައި ހޮޅީންނާ ކުރެއްވި ހަނގުރާމައިގެ ވެރިއެއްގެ ގޮތުން ވަޑައިގެންނެވުމުންނެވެ. ދޮންބަނޑާރައިން ރާއްޖެގެވެރިކަމާ ހަވާލުވެވަޑައިގަތީ ހިޖުރައިން 1170 ވަނަ އަހަރު ޝައްވާލު މަހުގައި އައްސުލްތާން މުކައްރަމް މުހައްމަދު ޢިމާދުއްދީން މަލިކުގައި އަވަހާރަވުމަށް ފަހުއެވެ. ދޮންބަންޑާރައިން އަވަހާރަ ވެފައިވަނީ ހިޖުރައިން 1180 ގައި މީލާދުން 1 ފެބްރުއަރީ 1767ގައެވެ. ފަސްދާނު ލެވިފައިވަނީ މާލޭ ހުކުރު މިސްކިތު ގަބުރުސްތާނުގައިވާ އިބަރާހީމް ރަސްގެފާނުގެ ޒިޔާރަތުގައެވެ. އެމަނިކުފާނަކީ ވެރިކަމުގެ އެދުންފުޅުން އެއްކިބާވެ ހަމައެކަނި ގައުމީ ލޯބީގައި ޖިހާދުކުރެއްވި ބަތަލެކެވެ.

އަޅުގަނޑުމެންގެ މި ދިގު މުއްސަނދި ތާރީހުގައިވާ މިފަދަ މުހިންމު ދުވަސްތަކުގެ ވާހަކަ އެނގެނީ، ރާއްޖޭގެ ތާރީހު އެނގޭ، ބައެއް ބޭބޭފުޅުންގެ ދޫފުޅުންނާއި ބައެއް މަންސަތަކުން ގެނެސްދީފައިވާ ވީޑިއޯތަކާއި ޕްރޮގްރާމްތަކުގެ ޒަރީޔާއިންނެވެ.

ހިތާމައަކީ މިދުވަސް ފާހަގަކުރަނީ ސީދާ ކޮންކަމަކާ ގުޅިގެންކަން އަޅުގަނޑުމެންގެ ތެރެއިން ބައެއް މީހުންނަށް ނޭނގޭކަމެވެ.

ގައުމުގެ ހައްގުގައި ޖިހާދުކުރެއްވި މިފަދަ ހިތްވަރުގަދަ ބަތަލުންގެ ޒިކުރާ އައުކޮށް، އަންނަން އޮތް ޖީލުތަކަށް މިވާހަކަތައް އާމާނާތްތެރިކާއެކު، ފޯރުކޮށްދިނުމަކީ މިއަދު އަޅުގަނޑުމެންގެ ކޮންމެ މީހެއްގެ ކޮނޑުގައި އެޅިފައިއޮތް ޒިންމާއަކަށް ހަދަމާ ހިނގާށެވެ.