މިއަދަކީ މިއަހަރުގެ ޤައުމީ ދުވަހެވެ. ޤައުމީ ދުވަސް ރާއްޖޭގައި ފާހަގަ ކުރަނީ ކޮންމެ އަހަރެއްގައި ވެސް ރަބީޢުލްއައްވަލް ފުރަތަމަ ދުވަހުއެވެ. މީލާދީ ސަނަތުން ގައުމީ ދުވަސް ފާހަގަކުރާ ތާރީޚު ކޮންމެ އަހަރެއްގައިވެސް ތަފާތުވަނީ އެހެންވެއެވެ. މިއަހަރު މިލައްވާލީ ސެޕްޓެމްބަރު ހަތަރަކަށެވެ.
ދުނިޔޭގެ ތަހުޒީބުވެފައިވާ ކޮންމެ މުޖުތަމައެއްގައިވެސް ގައުމީ ދުވަހުގެ ގޮތުގައި ޚާއްޞަ ދުވަހެއް ނުހަނު ކުލަގަދަކޮށް ފާހަގަކުރެއެވެ. އެ ދުވަސްވަނީ އެޤައުމަކަށް ލިބިފައިވާ ނިޢުމަތަކަށްޓަކައި ޙަމްދާ ޝުކުރު އާދާކޮށް، ހިތްތަކުގައި ޤައުމީ ރޫޙާއި އެކުވެރިކަން އަށަގެންނެވުމުގެ ވަރުގަދަ ބިންގާ އަޅާ ދުވަހަކަށެވެ. އެ ދުވަހަކީ ޤައުމުގައި އުފެދުނު އަގުހުރި ދަރީން، އެބައިމީހުންގެ ޤައުމަށް އަދާކުރި މަތިވެރި ވާޖިބަށްޓަކައި އެބައިމީހުންގެ ހަނދާންތައް އާކުރާ ދުވަހެވެ. އަދި އެދަރީންނަށް ދަރާފައިވާ ދަރަނިތައް ވަޒަންކޮށް، އެމީހުންނަށް ހެޔޮދުޢާ ކުރުމަށް އެންމެ އެކަށީގެންވާ ދުވަހެވެ. އަދި ޤައުމިއްޔަތާއި މިނިވަންކަމުގެ ރޫޙު އާލާކުރުމުގެ ދުވަސްވެސް މެއެވެ.
ދިވެހި ތާރީޚުން އެނގޭ ގޮތުގައި، ދިވެހީންގެ ޤައުމީ ދުވަހެއް ފުރަތަމަ ފާހަގަކުރީ ހިޖުރައިން 1365 ވަނަ އަހަރުގެ ރަބީޢުލްއައްވަލް މަހުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހުއެވެ. އެއީ މީލާދީން 4 ފެބްރުއަރީ 1946 ގައެވެ. އޭގެކުރިން ޤައުމީ ދުވަހޭ ކިޔައިގެން ވަކި ދުވަހެއް ދިވެހީން ފާހަގަކޮށްފައިވާ ކަމަށް ތާރީޚީ ފަތްފުތްތަކުން ފެންނާކަށް ނެތެވެ. ދިވެހި ދަޢުލަތުން ޤައުމީ ދުވަސް ކަމުގައި ކަނޑައެޅި ދުވަހަކީ ދިވެހީންގެ މިނިވަންކަން މުޅީން ގެއްލިފައިވަނިކޮށް، މިނިވަންކަމުގެ އަލިގަދަ ނޫރުން ދިވެހި އުންމަތް އަލިވެ އުޖާލާވެގެންދިޔަ ދުވަހެވެ. އެއީ 15 އަހަރާއި ހަ މަސް ދުވަހުގެ ދިގު އަޅުވެތިކަމަކަށްފަހު ޕޯޗްގީޒުންގެ އަތްދަށުން ދިވެހިރާއްޖޭ މިނިވަންވީ ތާރީޚާ ގުޅުވާފައެވެ.
ޕޯޗްގީޒުންގެ އަތްދަށުން ދިވެހިރާއްޖޭ މިނިވަންވީ ޙިޖުރައިން 981 ވަނަ އަހަރުގެ ރަބީޢުލްއައްވަލް މަހުގެ އެއްވަނަ ވިލޭރެއެވެ. އެ ޖިހާދުގެ މޭސްތިރިޔަކީ ތިލަދުންމަތީ އުތުރުބުރީ އަލްޚަޠީބު ޙުސައިން ތަކުރުފާނުގެ ދަރިކަލުން އައްސުލްޠާނުލް ޣާޒީ މުޙަންމަދު ތަކުރުފާނުލް އަޢުޒަމް ސިރީސަވާދީއްތަ މަހާރަދުންނެވެ. ނުވަތަ އާންމު ނަމުން ނަމަ ބޮޑުތަކުރުފާނެވެ.
އެހާދިސާއަށް ޚުލާސާކޮށް ނަޒަރު ހިންގާލާނަމަ، ލިޔުންތަކުން ފެންނަން ހުރި ގޮތުގައި، ރާއްޖޭގެ
ތަޚުތުގައި އެދުވަސްވަރު އިންނެވި ރަސްގެފާނު އައްސުލްތާނު ޢަލީ ޝަހީދު ކޮށްލުމަށް ފަހު ޕޯޗުގީޒުން ރާއްޖެ ހިފައި، އެމީހުންގެ ވެރިކަން ހިންގާން ފެށީ ހިޖުރައިން 965 ވަނަ އަހަރުގެ ޝަޢުބާން މަހުގެ ފުރަތަމަ ދުވަހުއެވެ.
ޕޯޗުގީޒުންގެ ވެރިކަން ރާއްޖޭގެ ތިން އަތޮޅެއް ފިޔަވާ އެހެން ހުރިހާ އަތޮޅަކަށް ފަތުރާފައިވާ އިރު، ޕޯޗުގީ
ޒުންގެ ފަރާތުން ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ހިންގާން ހުރީ އެންޑްރިއު އެންޑްރިއު ނުވަތަ ދިވެހީން ކިޔާ ގޮތުން ނަމަ އަނދިރިއަނދިރިންނެވެ. ޕޯޗުގީޒުންގެ ވެރިކަން ފޯރުވިފައިނުވަނީ ރާއްޖޭގެ އެންމެ ދެކުނުގެ ތިން އަތޮޅަށްކަމަށް ތާރީޚުން ދައްކައެވެ. ބޮޑު ތަކުރުފާނަކީ ހއ. އުތީމު ބޭފުޅެކެވެ. މި ތަކުރުފާނާއި މި ތަކުރުފާނުގެ ބޭބޭފުޅު އަލިތަކުރުފާނާއި ކޮއްކޯފުޅު ހަސަންތަކުރުފާނު ރާއްޖެ ސަލާމަތް ކުރެއްވުމުގެ މަސައްކަތް ފެށްޓެވީ ޕޯޗުގީޒުންގެ އަނިޔާވެރިކަން އިންތިހާއަށް ދިއުމުންނެވެ. ރާއްޖެއިން އިސްލާމް ދީން ފުހެވިދާނެ ކަމުގެ ބިރަށްޓަކައެވެ. މިކަމުގައި އިސްވެ ހުންނެވީ ބޮޑުތަކުރުފާނު ނުވަތަ މުޙައްމަދު ތަކުރުފާނެވެ
މިމަސައްކަތުގެ ފެށުމެއްގެ ގޮތުން ފުރަތަމަ ކުރެއްވި ކަމަކީ އާއިލާގެ މީހުން ރައްކާތެރި ތަނަކަށް ބަދަލުކުރެއްވުމެވެ. އެ ގޮތުން އާއިލާ ބަދަލުކުރެއްވީ އަވަށްޓެރި މަލިކަށެވެ. މިކަމަށް ތިންބެއިން ދަތުރު ކުރައްވާނޭ އޮޑިއެއް ބެންނެވިއެވެ. އޮޑީގެ ނަމަކަށް ދެއްވީ "ކަޅުއޮށްފުންމި" އެވެ. ކަޅުއޮށްފުންމީގައި މަލިކަށް ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅުގައި އެރަށުން ދެބޭފުޅަކާ ބައްދަލުވެވަޑައިގަތެވެ. އެއީ ޢަލީ ހާޖީއާއި ޙަސަން ހާޖީއެވެ. މިއީ ދެބެއިންނެވެ. މި ދެބޭފުޅުންނަށް ބޮޑުތަކުރުފާނުގެ ބޭނުންފުޅު އެނގިވަޑައިގަތީމާ، އެ ޖިހާދުގައި ބައިވެރިވެވަޑައިގެންފިއެވެ. މީގެ އިތުރަށް އުޅުއްވީ ދުވާފަރު ޢަލީ ދަންޑެހެލެވެ. ޢާއިލާ މަލިކަށް ބަދަލު ކުރެއްވުމަށްފަހު ރޭގަނޑު ކަނު އަނދިރީގައި ރާއްޖޭގެ އެކި ރަށްރަށަށް އަރާވަޑައިގެން ކާފަރުންނާ ދިމާކުރައްވާ އެމީހުން ގަތުލު ކުރައްވަމުން ގެންދެވިއެވެ. އިރުއަރާ އިރު ރާއްޖެ ނުފެންނަ ހިސާބަށް ބޭރަށް ނުކުމެ ވަޑައިގަންނަވައެވެ. މިއީ ޕޯޗުގީޒު ކާފަރުންނަށް ވަރަށް ބޮޑު އުނދަގުލަކަށް ވެއްޖެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް އެ ބޭފުޅުން އަތުލައިގަނެވޭ ގޮތެއް ނުވެއެވެ.
އެކަމަކު އެއްރެޔަކު ތިލަންދުންމަތީ ތަކަންދުއަށް ކުރެއްވި ދަތުރެއްގައި އަލި ތަކުރުފާނު އޭނާގެ އަނބިކަނބަލުންގެ ގޭގައި އޮންނަވަނިކޮށް އަވަހާރަފުޅު ލެއްޕެވިއްޖެއެވެ. އިރުއަރާން ގާތްވެ، ކަޅުއޮށްފުންމި ފުރާން ތައްޔާރުވީ އިރުވެސް އަލިތަކުރުފާނުގެ ޚަބަރެއް ނުވިއެވެ. އެންމެ ފަހުން އެ ތަކުރުފާނާ ނުލާ ކަޅުއޮށްފުންމި ފުރީއެވެ. އަލިތަކުރުފާނު އެރަށުގައި އޮންނެވިކަން ޕޯޗުގީޒުންނަށް އެނގިގެން އެ ގެއަށްގޮސް ހަމަލާދީ އެ ތަކުރުފާނު ޝަހީދު ކޮށްލީއެވެ. ހިތާމަވެރި އެ ދަނޑިވަޅުގައި ބާކީ ތިއްބެވި ހަތަރު ބޭފުޅުންގެ މަޝްވަރާއަށްފަހު ބޮޑުތަކުރުފާނު އިންޑިއާގެ ކަންނަންނޫރަށް ވަޑައިގެން އެތާނގެ ޢަލީ ރާޖާޔާ ބައްދަލު ކުރައްވާ ވާހަކަފުޅު ދެއްކެވިއެވެ. ބޮޑުތަކުރުފާނާ އެހީވާން ލަޝްކަރެއް ފޮނުއްވާން ޢަލީ ރާޖާ އެއްބަސްވެވަޑައިގެންފިއެވެ. އިސާހިތަކު ބޮޑުތަކުރުފާނު ލަޝްކަރާއިގެން މާލެ އަރާވަޑައިގެން ޕޯޗުގީޒުންނާ ހަމަލާ ދެއްވައިފިއެވެ. ވަރުގަދަ ހަނގުރާއަކަށް ފަހު ކާފަރުންގެ އެންމެން ޤަތުލުކުރައްވާ، ރާއްޖެ މިނިވަން ކުރެއްވިއެވެ. ބުނެވޭ ގޮތުގައި އަނދިރިއަނދިރިން މަރުވީ ސީދާ ބޮޑުތަކުރުފާނު ޖެއްސެވި ބަޑިއަކުންނެވެ.
އެތާރީޚީ ރެއަކީ ޙިޖުރައިން 981 ވަނަ އަހަރުގެ ރަބީޢުލްއައްވަލް މަހުގެ އެއް ވަނަ ވިލޭރެއެވެ.
1997 ވަނަ އަހަރު ނޮވެމްބަރ ހަ ވަނަ ދުވަހު ނެރުއްވައި، 1998 ވަަނަ އަހަރުގެ ޖެނުއަރީ އެއް ވަނަ ދުވަހު އަމަލުކުރަން ފެށި ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ޤާނޫނު އަސާސީ ނުވަތަ ނޫ ޤާނޫނު އަސާސީގެ 9 ވަނަ މާއްދާގައި "ދިވެހިރާއްޖޭގެ ޤައުމީ ދުވަސް" ކަނޑައެޅިގެން ބަޔާންކޮށްފައިވެއެވެ. އެދުވަހަކީ ރަބީޢުލްއައްވަލް މަހުގެ އެއް ވަނަ ދުވަހެވެ. މިނޫން މިފަދަ އެހެން އެއްވެސް ދުވަހެއްގެ ވާހަކަ ޤާނޫނު އަސާސީގައި ބަޔާންވެގެންނެއް ނުވެއެވެ. އަދި ފަހުން، ފެހި ޤާނޫނު ވުޖޫދުވި ނަމަވެސް، ޤާނޫނުގައިވާ މިތާރީޚަށް ބަދަލެއް ގެންނަވާފައިވެސް ނުވެއެވެ.
