ރާއްޖޭގެ ސިޔާސީ މަސްރަހަށް އަންނަމުންދިޔަ ބަދަލުތަކެއްގެ ނަތީޖާއެއްގެގޮތުން، ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގައި އޭރު ހުންނެވި ރަދުން އައްސުލްޠާން ޙަސަން ނޫރައްދީނާއި ބޮޑުވަޒީރު އަލްއަމީރު މުޙަންމަދު ފަރީދު ދީދީއާ ދެބޭފުޅުން އެއްފަހަރާ އިސްތަޢުފާ ދެއްވިއެވެ. އޭގެފަހުން ގިނަ ދުވަސްތަކެއްވަންދެން ރަސްކަމުގެ ތަޚުތު ހުރީ ހުހަށެވެ.
އެކަމާހެދި ދިވެހީން ރުހިގެންތިބެ ސުމުއްވުލްއަމީރު އަލްޙާއްޖަ ޢަބްދުލްމަޖީދު ރަންނަބަނޑޭރިކިލެގެފާނަށް ރާއްޖޭގެ ރަސްކަން އެރުވިއެވެ. އެއީ މީލާދީން 11 އޭޕްރީލް 1943 ގައެވެ. އޭރު އެމަނިކުފާނު ހުންނެވީ ގައުމުން ބޭރުގައި ކަމަށްވުމުން ޤާނޫނީގޮތުން ރަސްކަމާ ހަވާލުވެވަޑައިގަތުމުގެ ކަންތައްތައް ހަމަނުޖެހި އަނެއްކާވެސް ދުވަސްތައް ދިގުލައިގެންދިޔައެވެ.
ރާއްޖޭގެ ރަސްކަމުގެ ތަޚުތު ހުހަށް ހުންނަތާ ގިނަދުވަސްވާން ފެށުމުން ކަންބޮޑުވެ ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން ހަމަޖައްސާނެ ގޮތަކާމެދު ގޮތެއް ނިންމުގެ މަސައްކަތްތަކެއް ފެށުނެވެ. އެގޮތުން ގިނަ ސައްލާތަކަކަށް ފަހު ނުކުތް ނަތީޖާއަކީ ރާއްޖޭގެ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ކޮންމެ ގޮތަކަށް އޮތްކަމުގައިވިޔަސް ގައުމުގެ އެންމެމަތީ ވެރިއެއްގެ މަގާމުގައި ހުންނެވުމަށް ދިވެހީން އެދެނީ އަލްއަމީރު މުޙަންމަދު އަމީން ދޮށިމޭނާ ކިލެގެފާނެވެ.
ދިވެހީންގެ މިއެދުމަށް އާންބަސް ވިދާޅުވާން ކިތަންމެ ބޭނުންފުޅުވިނަމަވެސް ރަސްކަލެއްގެ ގޮތުގައި ގައުމުގެ ހިންގުމާ ހަވާލުވެވަޑައިގަތުމަށް މުޙަންމަދު އަމީންދީދީ ހިތްޕުޅާވެވަޑައިނުގަތެވެ. ރާއްޖޭގެ ދާޚިލިއްޔާއާއި ޚާރިޖިއްޔާގެ ހާލު އެވަގުތު ހުރިގޮތުންނެވެ.
ރާއްޖޭގެ ވެރިކަން އޮންނާނެ ނިޒާމަކާބެހޭ ސިޔާސީ ބަހުސް ފެށިގެންދިޔައީ އެ ހިސާބުންނެވެ. އެގޮތުން ކުރެވުނު ބަހުސްތަކާއި މަޝްވަރާތަކަށްފަހު އެންމެފަހުން ނިނުމީ ރާއްޖެ، ޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށް ހަދަން ހާލަތު މަޖުބޫރުކޮށްފި ކަމަށެވެ.
ރައްޔިތުންގެ ނިންމުމާ އެއްގޮތަށް ދިވެހިރާއްޖެ ފުރަތަމަ ފަހަރަށް ރަސްކަމަކުން ޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށް ބަދަލުވީ މީލާދީން 1 ޖެނުއަރީ 1953 ގައެވެ.
އޭރު ރައްޔިތުން ވެރިޔަކަށް ގެންނާން ބޭނުންވި މުޙައްމަދު އަމީންދީދިގެ ވެރިކަން، ތަފާތު އެކި ސަބަބުތަކާހެދި މާގިނަ ދުވަހަކު ދެމިއޮންނަގޮތެއް ނުވިއެވެ. ފުރަތަމަ ޖުމްހޫރިއްޔާ އުވިގެންދިޔައީ ބަރާބަރު 7 މަހާއި 21 ދުވަސް ފަހުންނެވެ. އޭގެފަހުން ރާއްޖެ އަނެއްކާވެސް ރަސްކަމަކަށް ބަދަލުވެގެންދިޔައީއެވެ.
ރަސްކަމުގެ ތަޚުތުގައި ވެޑުވުނީ އައްސުލްޠާން މުޙަންމަދު ފަރީދުލްއައްވަލްއެވެ. ތާރީޚަކީ މީލާދީން 7 މާޗް 1954 އެވެ. އެ ރަސްގެފާނުގެ ވެރިކަން 1968 ވަނަ އަހަރާ ހަމައަށް ދެމިއޮތުމަށްފަހު ރާއްޖެ އަނެއްކާވެސް ޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށް ބަދަލުވެގެންދިޔައެވެ
ރާއްޖޭގެ ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާ ފެށުނީ މީލާދީން 11 ނޮވެމްބަރ 1968 ގައެވެ. ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ފުރަތަމަ ރައީސަކަށް އިންތިޚާބު ކުރެވުނީ އަލްމަރުޙޫމް އިބްރާހީމް ނާސިރެވެ. ރާއްޖޭގައި ޖުމްހޫރީ ދުވަސް ފާހަގަކުރަން ފެށީ މި ތާރީޚާ ގުޅުވައިގެންނެވެ. އޭގެފަހުން މިއަދާއި ހަމައަށް ރާއްޖޭގައި ދެމިގެން ހިނގަމުން މި އަންނަނީ ރައްޔިތުން، ސީދާ އެމީހުންގެ މައްޗަށް ވެރިކަން ކުރައްވާނެ ވެރިޔަކު އިންތިޚާބުކުރާ މި ނިޒާމަށެވެ. އާދެ، ޖުމްހޫރީ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމަށެވެ.
ރާއްޖޭގައި ދެވަނަ ފަހަރަށް އުފެދިގެންދިޔަ ޖުމްހޫރީ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމު ނުވަތަ ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ފުރަތަމަ ރައީސް އަލްމަރުޙޫމް އިބްރާހީމް ނާސިރަށްފަހު، ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ 2 ވަނަ ރައީސަކީ އަލްއުސްތާޛް މައުމޫން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމެވެ. ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ 3 ވަނަ ރައީސަކީ މުޙައްމަދު ނަޝީދެވެ. ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ 4 ވަނަ ރައީސަކީ ޑރ. މުޙައްމަދު ވަޙީދު ޙަސަންމަނިކެވެ. ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ 5 ވަނަ ރައީސަކީ ޢަބްދުﷲ ޔާމީން ޢަބްދުލްޤައްޔޫމެވެ. ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ 6 ވަނަ ރައީސަކީ އިބްރާހީމް މުޙައްމަދު ޞާލިޙެވެ. މިހާރުގެ ރައީސުލްޖުމްހޫރިއްޔާ ޑރ. މުޙައްމަދު މުޢިއްޒުއަކީ ދެވަނަ ޖުމްހޫރިއްޔާގެ 7 ވަނަ ރައީސެވެ.
ޖުމްހޫރީ ވެރިކަމަކީ އާއްމު ރައްޔިތުންގެ އަޣުލަބިއްޔަތުން ކަންކަން ނިންމާ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމެކެވެ. މިފަދަ ވެރިކަމުގެ ނިޒާމެއްގައި ވެރިކަން ބިނާވެގެންދާނީ އާއްމު ރައްޔިތުންގެ އަޣުލަބިއްޔަތުން، އާއްމު ރައްޔިތުންގެ ގިނަ ބަޔަކު އެދޭގޮތަށެވެ. އަދި ރައްޔިތުން އަމަލުކުރަންޖެހޭ އެންމެހާ ގާނޫނުތަކާއި ގަވާއިދުތައް އެކަށައަޅަނީ ރައްޔިތުން އިންތިޚާބުކުރާ، ރައްޔިތުންގެ މަންދޫބުންނެވެ. މާނައަކީ ރައްޔިތުންގެ ވެރިކަމެއް ކުރާ ދައުލަތެވެ. ޖުމްހޫރީ ވެރިކަމެއްގައި ދައުލަތުގެ ހުރިހާ ކަންކަން ނިންމެންޖެހޭނީ ރައްޔިތުން އެކަމަށް ކަނޑައަޅާ އުސޫލުތަކުންނެވެ.
